Nakon prošlogodišnjeg otkrića kašike od pečene gline koje je potvrdilo da se su naši preci njome služili još pre 7.000 godina, arheološka iskopavanja na lokalitetu Borđoš u blizini Novog Bečeja, zahvaljujući sredstvima Ministarstva kulture i informisanja i svesrdnoj pomoći opštine Novi Bečej, nastavljena su i ove godine.
Tokom avgusta i početkom septembra, vršeno je iskopavanje jedne od kasnoneolitskih kuća, a u fokusu ovogodišnjeg istraživanja bila je jedna od sedam kapija koliko ih ukupno ima na ovom velikom neolitskom naselju. Da naselje na Borđošu ima sedam kapija zna se na osnovu geomagnetnog snimka i interpretacije geomagnetne prospekcije, objašnjava Tijana Pešterac, šef odseka za arheologiju Muzeja Vojvodine iz Novog Sada: „Uočili smo da postoji čitav sistem rovova koji su okruživali naselje i na poslednjem krugu, odnosno stepenu, postoji tih sedam kapija. Koliko nam je poznato do sada je samo jednom vršeno arheološko istraživanje neolitske kapije, u Ujvaru u Rumuniji, i evo sad mi pionirski u regionu radimo isto.“
Projekat arheoloških istraživanja na Borđošu i dalje predstavlja saradnju Univerziteta iz Kila u Nemačkoj i Muzeja Vojvodine, a prema rečima Tijane Pešterac, bez nemačkih arheologa, cele priče o istraživanju Borđoša ne bi ni bilo: „Arheološki nalazi su i ove godine na lokalitetu izuzetni, kao i do sada. Pored obilja keramike koja potiče iz vremena kasnog neolita, a pripada dvema kasnoneolitskim kulturama, vinčanskoj i potiskoj, nađeno je i obilje životinjskih kostiju, što govori da se u ovom naselju odvijalo veoma živo stočarstvo. Tu je i veliki broj različitih kamenih alatki, što znači da su bili veoma dobro specijalizovani za proizvodnju istih.“
Do najizuzetnijeg nalaza ovogodišnjih iskopavanja na Borđošu, došlo se prilikom istraživanja jednog od rovova koji je sastavni deo posmatrane kapije, a koja je pronađena u ogromnoj sondi, površine od 200 metara kvadratnih. Radi se o 22 cele posude, što je izuzetna retkost za ovaj lokalitet, jer se nalazi na obradivoj površini i u velikoj meri je već uništen, kaže Tijana Pešterac: „Na površini i u samim slojevima zemlje najčešće se susrećemo samo sa fragmentima keramike. Ovog puta imamo 22 cele posude i tek iskopavanjem njihovog sadržaja u laboratorijskim uslovima dobićemo ozbiljnije podatke o tome da li se eventualno radilo o urnama, jer je nađeno dosta spaljenih ostataka pored, i te rezultate ćemo, naravno, naknadno objaviti.“
Istraživanja na Borđošu započeta su u proleće 2014. godine, a od početka su bila multidisciplinarna. Korišćenjem metoda prirodnih nauka dobijeni su rezultati čijim tumačenjem je omogućena rekonstrukcija života u prošlosti: „Danas arheologija nije ono što je nekada bila. Sada mnogo više „prilazi“ egzaktnim naukama nego što je to ranije bio slučaj, jer smo nekada samo na osnovu naših procena izvodili zaključke, naročito kada je u pitanju prospekcija naselja i pronalaženja arheoloških lokaliteta. Danas je to na mnogo većem stepenu razvoja, jer koristimo metode geofizike koje nam omogućavaju da skeniramo teren i vidimo šta se nalazi ispod zemlje. Iz tih razloga smo i ovog puta u velikoj prednosti jer znamo tačno šta iskopavamo, i u milimetar „pogodimo“ kuće ili, u ovom slučaju, kapiju.“
izvor: Danilo Gurjanov