Do sada neistraženo arheološko nalazište, što je prava retkost u 21. veku, san je svakog arheologa, okupilo veliki broj naučnika raznih profila iz Muzeja Vojvodine i Instituta u Kileu.
Tokom proteklih dana stručnjaci iz Muzeja Vojvodine i Instituta za praistoriju i ranu istoriju Kristijan Albreht Univerziteta iz Kila (Nemačka) boravili su u opštini Novi Bečej. Predmet njihovog velikog interesovanja je arheološko nalazište, do sada neistraženo, što je prava retkost u 21. veku i san je svakog arheologa. U pitanju je naselje iz kasnog neolita, odnosno s kraja kamenog doba. Borđoš je lokalitet iz praistorije, udaljen 12 km od Novog Bečeja, a nalazi se oko 200 m od Tise, na njenoj levoj obali. Na mapi putopisca Marsilija iz XVIII veka Borđoš je obeležen kao zemljano utvrđenje. Da je Borđoš odlična lokacija za istraživanje, govori i činjenica da se u Novom Bečeju okupio veliki broj naučnika raznih profila. Aleksandar Medović, kustos Muzeja Vojvodine i arheobotaničar, objašnjava cilj ovog istraživanja: „Cilj nam je bio da otkrijemo jednostavno koje je veličine to naselje bilo, kakvog je značaja bilo i da utvrdimo otprilike najmodernijim mogućim metodama koje danas postoje u arheologiji, koliko je kuća bilo ispod. Verovatno ćemo jednog dana moći i da kažemo otprilike koliko je ovde stanovnika stanovalo.”
Saradnja stručnjaka iz Muzeja Vojvodine i nemačkih kolega sa Instituta u Kileu započeta je ovim projektom. Medovićevim ubeđivanjem nemački stručnjaci su odlučili da posete Borđoš, a nakon samo šest meseci su se vratili i krenulo se sa početnim istraživanjima: “Išli smo da vidimo po površini kakvi se nalazi mogu pronaći. Imali ste priliku da vidite gomilu keramike, ne samo keramike, tu ima pre svega, kamenja koje su ljudi donosili sa Karpata, tu su opsidijan, radiolarit, kremen. Od toga su pravili nožiće koje su koristili, naravno govorimo o neolitu, nije postojalo metala, sve što su radili, radili su sa tim nožićima koji su bili izuzetno oštri. Te sirovane mogu da se nađu samo u Karpatima. Ljudi iz potiske kulture su imali te sirovine za koje su naravno hteli nešto da dobiju, a u blizini su se nalazili vinčanci istovremeno i zajedno su pokušavali da izađu na kraj jedni sa drugima. Trgovinu su uspostavili vrlo rano, tako da verujem da su potišćani davali taj kamen vinčancima, a za uzvrat su verovatno dobijali najlepše komade vinčanske grnčarije. Najbitnije od svega je bilo da utvrdimo granice ovog neolitskog naselja. Ispostavilo se da je u pitanju jako veliko naselje, centralno naseljno, pošto se krajem neolita pojavljuju ta velika centralna naselja. Ono je imalo veliki značaj.”
Medović ističe da Novobečejci mogu biti vrlo srećni i zadovoljni da čuju da je ovaj kraj pre 7.000 godina bio veći centar, na površini od 7 hektara, okružen rovom. Prva istraživanja govore da je dubina rova oko naselja bila oko 5 metara, što ga čini i ozbiljnim utvrđenjem. Medović iznosi dalja zapažanja: “Pretpostavljamo da je kapija bila tamo prema Tisi. Morate da imate na umu da su velike reke Tisa, Dunav, u stvari bile autoputevi u praistoriji. Nisu se ljudi vozili današnjim autoputevima, nego su upravo te velike reke predstavljale komunikacijske tokove. Tu su se kretale kulture, tu je išla trgovina. Prilikom istraživanja, jedna od studentkinja koje su došle ovde iz Kilea, je pronašla malu figurinu, cela je, mala, lepo ukrašena otpozadi, pretpostavljam da se radi o odeći, ima i jednu ogrlicu..”
Planovi su da u septembru u Novi Bečej dođe veći broj naučnika, još raznovrsnijih profila. Biće to multidisciplinarno istraživanje, kakvo je do sada u Srbiji veoma retko viđeno, obećava Medović. “Pokušavamo, pre svega, da ustanovimo kakav je život bio u to vreme. Hoćemo da zađemo u sve kasete njivog života. Tu će biti arheologa, geologa, geomorfologa, zoologa, botaničara i ljudi raznih disciplina koji će nam pomoći da otkrijemo kakav je život bio pre 7.000 godina na ovom prostoru.“ – završava Medović.
Nevena Subotić, Odnosi sa javnošću opštine Novi Bečej